Mối quan hệ sinh – khắc của các tạng trong việc tăng đề kháng?

Trong Y học cổ truyền (YHCT), cơ thể con người được nhìn nhận qua hệ thống ngũ tạng: Tâm (Tim), Can (Gan), Tỳ (Tụy), Phế (Phổi), Thận (Thận). Các tạng này không chỉ liên quan đến các chức năng sinh lý cơ bản mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa, trị liệu và tăng cường hệ miễn dịch (tăng đề kháng) của cơ thể. Mối quan hệ giữa các tạng theo nguyên lý ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) giúp duy trì sự cân bằng và hài hòa, tạo nền tảng cho sức khỏe toàn diện.

1. Tâm (Tim) – Hỏa

Chức năng và vai trò:

• Tâm chủ huyết mạch, quản lý tuần hoàn máu và cung cấp năng lượng cho cơ thể.
• Tâm chủ thần, quản lý tâm trí và tinh thần.

Liên quan đến trị liệu và  tăng đề kháng:

• Một Tâm khỏe mạnh đảm bảo tuần hoàn máu tốt, cung cấp oxy và dưỡng chất cho các tế bào, giúp cơ thể chống lại bệnh tật.
• Tâm và tinh thần ổn định giúp giảm stress, tăng cường sức đề kháng và khả năng chống lại bệnh tật.

2. Can (Gan) – Mộc

Chức năng và vai trò:

• Can chủ sơ tiết, điều hòa lưu thông khí huyết và duy trì chức năng tiêu hóa.
• Can chủ tàng huyết, lưu trữ máu và điều hòa lượng máu trong cơ thể.

Liên quan đến trị liệu và  tăng đề kháng:

• Gan khỏe mạnh giúp thanh lọc và giải độc cơ thể, loại bỏ các chất độc hại và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Gan điều hòa lưu thông khí huyết, hỗ trợ hệ tiêu hóa và cung cấp dưỡng chất cho cơ thể, tăng cường khả năng miễn dịch.

3. Tỳ (Tụy) – Thổ

Chức năng và vai trò:

• Tỳ chủ vận hóa, điều hòa chức năng tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất từ thức ăn.
• Tỳ chủ cơ nhục, quản lý cơ bắp và sự phát triển của các mô mềm.

Liên quan đến trị liệu và  tăng đề kháng:

• Một Tỳ khỏe mạnh đảm bảo quá trình tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất hiệu quả, cung cấp năng lượng cho cơ thể và tăng cường sức đề kháng.
• Tỳ hỗ trợ sản sinh huyết, duy trì sức khỏe của cơ bắp và mô mềm, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.

4. Phế (Phổi) – Kim

Chức năng và vai trò:

• Phế chủ khí, quản lý hô hấp và cung cấp oxy cho cơ thể.
• Phế chủ bì mao, quản lý da và lông, bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài.

Liên quan đến trị liệu và  tăng đề kháng:

• Một Phế khỏe mạnh đảm bảo hô hấp hiệu quả, cung cấp đủ oxy cho các tế bào và giúp cơ thể chống lại bệnh tật.
• Phế và da (hệ bì mao) khỏe mạnh bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn, virus và các tác nhân gây hại từ môi trường.

5. Thận (Thận) – Thủy

Chức năng và vai trò:

• Thận chủ thủy, quản lý cân bằng nước và điện giải trong cơ thể.
• Thận tàng tinh, lưu trữ tinh khí và điều hòa năng lượng sinh lực.

Liên quan đến trị liệu và  tăng đề kháng:

• Một Thận khỏe mạnh đảm bảo cân bằng nước và điện giải, duy trì môi trường nội sinh lý ổn định và tăng cường sức đề kháng.
• Thận và tinh khí mạnh mẽ cung cấp năng lượng cần thiết cho cơ thể, giúp duy trì sức khỏe và khả năng chống lại bệnh tật.

Mối quan hệ Sinh – Khắc trong Ngũ Tạng

Tâm và phế

Tâm chủ huyết, phế chủ khí. Tâm và phế phối hợp làm khí huyết vận hành duy trì các hoạt động cơ thể. Khí thuộc dương, huyết thuộc âm, khí thúc đẩy huyết vận hành, huyết đi kéo theo khí, nếu khí không thúc đẩy huyết sẽ ngừng lại gây ứ huyết, nếu không có huyết, khí mất chỗ dựa phân tán mà không thu lại được.

Trên lâm sàng có các chứng bệnh:

a. Phế khí hư nhược, tông khí trong tâm mạch không đầy đủ gây ra tâm phế đều hư, tâm khí không thúc đẩy âm huyết, gây ứ huyết, làm đau vùng ngực (hay gặp ở các bệnh xơ cứng mạch vành).

b. Tâm khí không đầy đủ gây huyết ứ làm trở ngại đến phế mạch làm phế khí không tuyên giáng gây chứng hen suyễn (như hen tim).

c. Tâm chủ về hoả, tâm hoả vượng ảnh hưởng đến phế âm một mặt xấu hiện các chứng tâm phiền, mất ngủ…, một mặt xuất hiện các chứng ho, ho ra máu…

Tâm và tỳ

Tâm chủ huyết, tỳ sinh huyết. Nếu tỳ khí hư không vận hoá được thì tâm huyết sẽ kém gây hiện tượng hồi hộp, hay quên, mất ngủ, sắc mặt xanh gọi là chứng tâm tỳ hư.

Tâm và can

Can tàng huyết, tâm chủ huyết. Cả hai tạng phối hợp tạo thành sự tuần hành của huyết. Trên lâm sàng hay thấy xuất hiện chứng can, tâm âm hư hay can, tâm huyết hư: hoảng hốt, hồi hộp sắc mặt xanh, hoa mắt, chóng mặt, móng tay không nhuận.

Can chủ sơ tiết, tâm chủ về thần chí. Hoạt động tinh thần chủ yếu do hai tạng tâm và can phụ trách, can và tâm do huyết nuôi dưỡng, khi chúng có bệnh ngoài các chứng trạng về huyết kể trên còn có các chứng trạng về tinh thần như mất ngủ hay quên, hồi hộp, sợ hãi, giận dữ…

Tâm và thận

Tâm ở trên thuộc hoả, thuộc dương; thận ở dưới thuộc thuỷ, thuộc âm. Hai tạng giao nhau để giữ được thế quân bình gọi là “thuỷ hoả ký tế” hay “tâm thận tương giao”.

Trên lâm sàng nếu thận thuỷ không đầy đủ, không chế ước được tâm hoả gây các chứng: hồi hộp, mất ngủ, nằm mê miệng lưỡi lở loét gọi là chứng “tâm thận bất giao” hay “âm hư hoả vương”.

Phế và tỳ

Phế chủ khí, tỳ chủ khí hậu thiên, cả 2 tạng có liên quan với nhau mật thiết. Chứng khí hư trên lâm sàng thường xuất hiện: thở ngắn, gấp, nói nhỏ, lười nói (thuộc phế khí hư), mỏi mệt, ăn kém, ỉa lỏng (thuộc tỳ khí hư).

Phế và thận

Phế chủ khí, thận nạp khí. Thận hư không nạp được phế khí gây chứng ho, hen suyễn…

Can và tỳ

Can chủ về sơ tiết, tỳ chủ vận hoá, sự thăng giáng của tỳ vị có quan hệ đến sự sơ tiết của can. Nếu sức tiết của can bị trở ngại sẽ làm cho sự thăng giáng của tỳ vị trở nên bất thường hay gây các chứng: ngực sườn đầy tức không muốn ăn, đầy bụng, ợ hơi…hay gặp ở các bệnh loét dạ dày tá tràng, viêm đại tràng…

Thận và tỳ

Thận dương hay thận khí giúp cho tỳ vận hoá được tốt, nếu thận dương hư thì tỳ dương cũng hư gây các chứng ỉa chảy ở người già, viêm thận mạn tính (âm thuỷ).

Can và thận

Can tàng huyết, thận tàng tinh. Can huyết do thận kinh nuôi dưỡng, nếu thận tinh không đầy đủ sẽ làm can huyết giảm sút.

Thận có thận âm, thận dương, can có can âm, can dương. Nếu thận âm hư không nuôi dưỡng được can âm, thì can dương vượng lên như trong bệnh cao huyết áp xuất hiện các chứng: Nhức đầu, chóng mặt hoa mắt, mặt đỏ…

Mối quan hệ giữa các tạng trong YHCT không chỉ giúp duy trì sự cân bằng và hài hòa trong cơ thể mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc trị liệu và tăng cường hệ miễn dịch. Hiểu rõ và áp dụng các nguyên lý này vào chăm sóc sức khỏe giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và phòng chống bệnh tật hiệu quả.

Tham khảo thêm Vì sao vuốt Bàng Quang Kinh lại giúp tăng đề kháng, tại đây >>>

Chức năng & vai trò của các cơ quan ngũ tạng trong việc tăng đề kháng

——————-

𝐓𝐫𝐚̀𝐦 𝐕𝐢𝐞̂𝐧 𝐌𝐢𝐧𝐡 – 𝐇𝐮̛𝐨̛́𝐧𝐠 𝐓𝐨̛́𝐢 𝐂𝐮𝐨̣̂𝐜 𝐒𝐨̂́𝐧𝐠 𝐕𝐢𝐞̂𝐧 𝐌𝐚̃𝐧

 Hotline: 0906.142.462

 Office: Tầng 5, số 12 Nguyễn Thị Định, Trung Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội.

 Website: https://tramvienminh.com/

 Fanpage: https://www.facebook.com/tramvienminh

 Youtube: https://www.youtube.com/@tramvienminh

 Tiktok:  https://www.tiktok.com/@tramvienminh